فیلتر UV چیست ؟ آیا واقعا به آن نیاز دارید ؟

مقدمه : در این مقاله با عنوان « فیلتر UV چیست » قصد داریم شما را با تمامی سوالات رایج در رابطه با این ابزار جانبی پرچالش آشنا کنیم. به جرأت می‌توان گفت در میان تمامی تجهیزات عکاسی، کمتر وسیله‌ای وجود دارد که تا این حد در رابطه با کاربردی بودن و یا بی‌استفاده بودن آن بین عکاسان، چالش وجود داشته باشد.

نیمی از عکاسان حرفه‌ای و نیمه‌حرفه‌ای اعتقاد دارند فیلتر یو وی از ضروریات عکاسی است و نیمی دیگر، آنها را از بابت این باور تمسخر می‌کنند.

توجه به فرکانس نور UV و تاثیر آن بر روی عکس‌ها، سابقه‌ای دیرینه دارد و به اولین عکس‌های ثبت شده بر روی فیلم بازمی‌گردد. جایی که تاثیر ناخواسته‌ی این نور ناپیدا به عکس نهایی عکاسان آسیب می‌زد.

پیشنهاد نویسنده : بهترین دوربین‌های ۴K برای ویدئوبلاگرها و فیلم سازها – مهر ۱۳۹۹

نور UV یا فرابنفش چیست؟

بنابر آنچه در ویکیپیدیا در تعریف نور فرابنفش آمده است :

یو وی تشعشعات الکترومغناطیسی است که در طول موج 10 نانومتر تا 400 نانومتر وجود داشته و نور متصاعد شده از آن توسط چشم ما قابل مشاهده نیست. UV بخشی از طیف نوری اصلی‌ترین منبع نور ما یعنی خورشید است.

حالا سوال این‌جاست که این نور غیرقابل رؤیت، چگونه می‌تواند بر کیفیت عکس‌های ما تاثیرگذار باشد؟

نور یو وی از عکاسی قدیم تا امروز

پس از رسیدن نور UV به سنسور دوربین‌های مدرن یا فیلم دوربین‌های قدیمی، رنگ‌های ثبت شده تا حدی از واقعیات طبیعی خود فاصله می‌گیرند. تمامی رنگ‌ها متمایل به بنفش-آبی می‌گردند. از دیگر تاثیرات مخرب این طیف نوری می‌توان به مات شدن و به‌هم‌ریختگی خطوط طبیعی تفکیک کننده‌ی المان‌های عکس اشاره کرد.

نور UV محیط اصلی‌ترین علت آبی شدن آزاردهنده‌ی برخی از عکس‌های قدیمی است. به عکس زیر توجه کنید.

البته این مشکل تا حد بسیاری در دوربین‌های دیجیتال مدرن برطرف شده است؛ اما همچنان دلایلی برای خرید این فیلتر وجود دارد و همین دلایل نیز تا کنون، بحث در رابطه با اهمیت این فیلتر را داغ نگه‌داشته است.

در ادامه‌ و با مشاهده‌ی عکس‌های ثبت شده بدون فیلتر UV به‌راحتی تاثیر آن را درخواهید یافت.

تا اینجای مقاله‌ی « فیلتر UV چیست » تنها کافی است بدانید که این فیلتر، راحت‌ترین راه برای جلوگیری از رسیدن این طیف نوری به لنز یا فیلم عکاسی ما است.

با توجه به مواردی که گفتیم قطعا برای شما این سوال پیش آمده که دلیل مخالفت برخی از عکاسان حرفه‌ای ( که اتفاقا عکاسان خوبی هم هستند! ) با خرید این فیلتر چیست؟

در ادامه‌ی این مقاله درخواهید یافت که حق با کدام گروه است. طرفداران یا مخالفان!

 فیلتر UV چیست و چرا باید آن را بخرید؟

دلایل موافقان

موافقان خرید فیلتر UV بیش از آن‌که به حذف این طیف نوری اتکا داشته باشند، به کاربردهای دیگری اشاره می‌کنند. کاربردهایی که اتفاقا حقیقی و موثر است.

دلایل خلاقانه

قیمت گران لنزهای امروزی باعث شده است تا کمتر عکاسی جرأت دستکاری آنها را داشته باشد. نور از دریچه‌ی لنز به سنسور دوربین شما می‌تابد و در واقع لنز اولین ورودی و شکل دهنده‌ی نور و تصویر است. در نتیجه با تغییراتی بر روی آن می‌توان از زاویه‌ای کسل کننده، عکس‌هایی خلاقانه و فوق‌العاده جذاب ثبت کرد.

پیشنهاد نویسنده : آموزش عکاسی ماکرو با موبایل : چگونه تصاویر کلوزآپ ثبت کنیم ؟

قیمت ناچیز فیلترهای UV باعث شده است تا عکاسان با کمترین دغدغه، تغییرات دلخواه در ورودی نور را بر روی این فیلترها انجام دهند.

زمانی‌که یک فیلتر UV بر روی لنز خود نصب کنید، شما ده‌ها امکان جذاب را می‌توانید بر روی عکس‌های اضافه کنید. به‌طور مثال: اضافه کردن ژل‌های رنگی، چرب و مات کردن فیلتر و حتی رسم خطوط با استفاده از خودکار یا به‌وسیله‌ی هایلایت‌هایی با رنگ‌های مختلف.

تمام این اقدامات خلاقانه در نهایت، خالق عکس‌هایی است که هرگز بدون جسارت تغییر بر روی فیلتر UV امکان پذیر نبوده است. البته شما بعد از این عکاسی‌ها دغدغه‌ی آسیب دیدن لنز و یا تمیز کردن آن با دلهره‌ی فراوان را نخواهید داشت.

محافظت از لنز

این گزینه منطقی‌ترین و اقتصادی‌ترین ویژگی فیلترهای یو وی است که بدون شک هیچ مخالفی ندارد.

واقعا چه کسی می‌تواند مخالف یک محافظ 20 دلاری در برابر آسیب دیدگی لنزهای چند 100 دلاری باشد!

یک عکاس حرفه‌ای می‌داند که کوچک‌ترین آلودگی، ذره‌ای گردوغبار و لکه‌ای که حتی با چشم دیده نمی‌شود، می‌تواند یک لنز چند میلیون تومانی را بی‌ارزش کند؛ چه برسد به افتادن لنز از دستمان که دردآورترین اتفاق زندگی ما عکاسان است.

پس شاید بهترین پاسخ به سوال « فیلتر UV چیست » : « یک محافظ خوب » باشد.

بیرونی‌ترین المان هر لنز، آسیب پذیرترین بخش آن است. صدای دردآور زمین خوردن دوربین یا لنز، آوایی است منزجر کننده که متاسفانه به گوش بسیاری از ما عکاسان آشنا است. درست است که در ضربات شدید نمی‌توان از فیلتر UV انتظار یک معجزه را داشت؛ اما زمانی‌که بعد از این اتفاق به لنز دوربین خود نگاه می‌کنم و یک تَرک بزرگ روی آن می‌بینم، خدا را شکر می‌کنم که این ترک به‌جای لنز، روی فیلتر UV است.

قابلیت محافظت از لنز، قطعا برگ برنده‌ی موافقان در برابر مخالفان است. البته حواستان باشد ضربه‌های خیلی شدید قطعا به قطعات داخلی لنز نیز آسیب وارد می‌کند و در این شرایط دیگر کاری از دست هیچ محافظی برنمی‌آید.

حذف نور فرابنفش همچنان اهمیت دارد

درست است که دوربین‌های دیجیتال امروزی حساسیت بسیار کمتری به نور یو وی دارند؛ اما همچنان در یک روز به‌شدت آفتابی یا عکاسی از یک منظره‌ی فرادست، این نور وجود خود را به عکاسان مدرن نشان می‌دهد.

حذف طیف آبی غیر واقعی در این گروه از عکس‌ها باعث می‌شود تا وایت بالانس تصویر نهایی شما استاندارد بوده و در نتیجه عکس‌تان جذاب و در عین حال حقیقی باشد.

ضمنا انکسارات رنگی که بخش جدایی ناپذیر برخی از لنزها است، به کمک فیلتر UV کاملا از بین می‌رود.

از دید موافقان، پاسخ به سوال « فیلتر UV چیست » تعریف زیر را دارد :

یک محافظ فوق‌العاده با قیمتی اقتصادی که علاوه بر افزایش خلاقیت در عکاسی می‌تواند کیفیت برخی از عکس‌ها را نیز ارتقاء دهد.

حالا نوبت به مخالفان رسیده است!

مخالفان فیلتر UV چه می‌گویند؟

فیلتر UV در عصر عکاسی دیجیتال کاربردی ندارد

بدبین‌ترین مخالفان فیلتر یو وی اعتقاد دارند که فروشندگان تجهیزات عکاسی مشغول به فروختن ابزاری هستند که عصر آن به پایان رسیده است. استدلال آنها تا حد زیادی درست است، زیرا سنسورهای دیجیتال دوربین‌های امروزی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که دیگر حساسیتی به این طیف نوری و موج رنگی ندارند.

فیلتر UV می‌تواند آسیب زننده هم باشد!

پیشنهاد نویسنده : ۱۰ واقعیت در مورد نورپردازی حرفه‌ای در عکاسی که همه باید بدانند !

این دسته از مخالفان فیلتر UV نه تنها در پاسخ به سوال « فیلتر UV چیست » از آن به‌عنوان یک محافظ نام نمی‌برند بلکه اعتقاد دارند بی‌توجهی عکاسان و باقی ماندن بلندمدت فیلتر بر روی لنز می‌تواند موجب انباشت گردوغبار بین فیلتر و المان شیشه‌ای بیرونی لنز شود که این موضوع قطعا به لنز شما آسیب وارد می‌کند.

البته این استدلال حتی در ذهن عکاس شکاکی مثل من نیز نمی‌گنجد.

کاهش کیفیت عکس

این یک نکته‌ی حیاتی است. اگر قصد خرید فیلتر UV را دارید، یک گزینه‌ی باکیفیت انتخاب کنید. شاید بر روی یک کیت لنز 18-55 میلیمتری متوجه تفاوت‌ها نشوید؛ اما به‌عنوان یک عکاس به شما می‌گویم یک فیلتر بی‌کیفیت به‌طور جدی به شارپ بودن عکس‌های شما آسیب وارد می‌کند.

این موضوع به‌ویژه در زمانی‌که با لنزهایی باکیفیت و حساس کار می‌کنید، بیش از هر زمان دیگری مشهود است.

پدیده‌ی فلر و شبح‌وارگی عکس نهایی

فلر شدن و شبح‌وارگی موضوعی است که هر عکاسی از آن فراری است. البته در برخی عکس‌های خاص و خلاقانه، عکاسان به عمد این ویژگی را به‌کار می‌گیرند؛ اما در غالب مواقع بروز این حالت می‌تواند یک عکس فوق‌العاده‌ی لند اسکیپ را به نابودی بکشاند.

در این بخش هم مخالفان حق دارند‌ اما به یک شرط؛ در صورتی که از فیلتر UV بی‌کیفیت استفاده کنید.

به‌طور کلی می‌توان گفت افزودن یک المان بازتابنده‌ی نور دیگر به لنز، احتمال بازتابش بیشتر نور را فراهم می‌کند. همین بازتاب نور که در هنگام استفاده از فیلتر UV تقویت می‌شود؛ می‌تواند شبح‌وارگی را نیز ایجاد کند.

زمانی‌که از یک منظره و در جهت مستقیم با نور خورشید عکاسی کنید، بازتابش نور بین فیلتر و لنز، شبح‌وارگی را ایجاد می‌کند.

از دست دادن نور طبیعی و محیطی

گوناگونی فیلترهای UV بیش از آن‌که زاییده‌ی تنوع کاربرد آنها باشد، ریشه در تنوع قیمت و کیفیت دارد. متاسفانه غالب فیلترهای یو وی ارزان قیمت، به دلیل پایین بودن کیفیت ساخت شیشه‌ی به کار رفته، تا حد قابل توجهی از نور موجود در محیط را می‌کاهند.

بدترین تجربه‌ی شخصی من با یک فیلتر UV بی‌کیفیت زمانی بود که در یک عکاسی طبیعت، تقریبا نیمی از یک استاپ نور موجود را از دست دادم.

این موضوع حتی برای من که عاشق لنزهایم هستم نیز به‌قدری سخت بود که بخش عمده‌ای از این سفر پرمخاطره برای تجهیزاتم را بدون این فیلتر محافظ فوق‌العاده طی کردم.

نتیجه گیری : مخالفان برنده‌اند یا موافقان!

برای آن‌که این مقاله را عادلانه به پایان برسانم باید بگویم که من از دسته‌ی موافقان هستم؛ اما تا حد امکان تلاش کردم تا بی‌طرفانه فیلترهای UV را قضاوت کنم.

به‌عنوان یک عکاس اعتقاد دارم که در کمتر شرایطی برای یک عکاسی معمول به فیلتر UV نیاز دارم و در این بخش نظر مخالفان خرید فیلتر یو وی را می‌پذیرم.

پیشنهاد نویسنده : نکته‌های مهم در راه اندازی یک کانال یوتوب : ترفندهایی که کمکتان می‌کند سریع‌تر دیده شوید !

اما زمانی‌که در لپ‌تاپم به عکس‌های خلاقانه‌ی‌ فراوانی که به کمک دستکاری این فیلترها ثبت کرده‌ام نگاه می‌کنم، به این نتیجه می‌رسم که قطعا داشتن یک فیلتر UV بهتر از نداشتن آن است.

و در انتها این که اگر شما هم مثل من به‌سختی و با کار کردن فراوان چند لنز با ارزش خریده‌اید، توصیه می‌کنم حتی اگر به کاربردهای خلاقانه‌ی آن اعتقادی ندارید، به قدرت محافظت آن از لنزتان باور داشته باشید.

ضمنا شما می‌توانید در این ویدیو به‌صورت تصویری و عملی، پاسخ بسیاری از سوالات خود را درباره‌ی فیلتر یو وی بیابید.

امیدوارم در مقاله‌ی « فیلتر UV چیست » توانسته باشم به زبانی ساده و تجربی، شما را با کاربردها و البته ویژگی‌های حقیقی این ابزار عکاسی آشنا کرده باشم.