همه چیز درباره نورسنجی در دوربین عکاسی

نورسنجی (light-metering) شاید مهمترین نکته ای است که هر عکاسی باید با آن آشنا باشد. بدون نورسنجی درست هرگز عکس خوبی ثبت نخواهیم کرد.شاید تا به حال اهمیت یادگیری حالات مختلف نورسنجی را دست کم گرفته باشید اما من مطمئنم که می‌توانم به یادگیری آن ترغیب‌تان کنم.

شاید تا به حال فقط با نورسنجی خودکار ( automatic metering ) دوربین‌تان کار کرده باشید و ممکن است گاهی هنگام رو به رو شدن با صحنه‌هایی با نور‌های مختلف، دچار احساس ناامیدی شده باشید. یادگیری حالت‌های نورسنجی، یک راه کلیدی برای این است که شرایط نوری مختلف کم‌تر ترسناک به نظر برسد.

نورسنجی چیست؟

قبل از یادگیری حالت‌های مختلف نورسنجی دوربین، لازم است مفهوم نورسنجی را درک کنیم. «نورسنجی» به معنای خواندن نور است. یک تصویر که به طور کامل در معرض نور قرار گرفته از سه تن نور تشکیل شده است: سایه‌ها (shadows) ، میانه‌ها (mid-tones) و هایلایت‌ها (highlights).

دوربین عکاسی شما دارای یک ابزار هوشمند به نام «نورسنج» است که به شما امکان می‌دهد تا نوردهی صحیح را با تعادل سایه‌ها، نورهای میانی و هایلایت‌ها تعیین کنید. وقتی شما چشم خود را روی منظره یاب قرار دهید، نورسنج را در پایین کادر (فریم) مشاهده خواهید کرد.یک نوار در عرض قسمت زیرین کادر که درجه بندی شده که اگر تنظیمات شاتر، دیافراگم و ایزو با نور مکان هماهنگ باشند خط نشان نورسنج روی عدد صفر قرار می گیرد. اگر تنظیمات به نحوی باشند که عکس تاریک تر از حالت معمول بیفتد یا به اصطلاح under expose  شود خط نشان عددی منفی و پایین تر از صفر را نشان خواهد داد و اگر بنا باشد عکس روشن تر بیفتد یا به اصطلاح over expose شود خط نشان روی عددی بیشتر از صفر قرار می گیرد.

خواندن نور از صحنه

حالات مختلف نورسنجی روی دوربین شما برای این تعبیه شده اند که بنا به ایده ای که دارید بتوانید تعیین کنید که دوربین کدام قسمت از کادر را نورسنجی کند.

به این مثال توجه کنید: اگر شما در تصویر فقط از اژدها برای نورسنجی استفاده کنید و عکس بگیرید، اژدها به درستی نوردهی می‌شود. با این حال، احتمالا آسمان بیش از حد روشن می‌شود.

حالا اگر من فقط از آسمان نورسنجی کنم، آسمان به درستی نوردهی می‌شود اما اژدها کمی تاریک خواهد شد. با این حال، اگر بخش گسترده تری از صحنه را نورسنجی کنم، می‌توانم نورگیری متعادل‌تری به دست آورم.

چهار حالت نورسنجی اصلی:

قبل از توضیح چهر حالت نورسنجی دوربین‌تان و اینکه چگونه تصاویر شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند در مورد این که نورسنجی دوربین شما چگونه کار می کند توضیح می دهم.

تن‌های بسیار روشن و تاریک می‌توانند نور سنج شما را فریب دهند؛ چرا که نورسنج طراحی شده است تا هر تن نوری را به چیزی به نام « ۱۸درصد خاکستری » تبدیل کند. یک کوه پوشیده شده از برف و یا یک ماشین سیاه و سفید را تصور کنید. آیا می‌خواهید دوربین شما این تن‌های نور را اصلاح کند تا تصویرتان ۱۸درصد خاکستری به نظر برسد؟ یا می‌خواهید از آن تن‌ها به همان کیفیتی که چشمتان آن‌ها را می‌بیند خروجی گرفته شود؟ پاسخ برای شما روشن است، اما نه برای نور سنج شما.

بنابراین کار شما این است که تصویر خود را بر روی هیستوگرام ( histogram ) بررسی کنید و تشخیص دهید که آیا برای صحنه شما مناسب است یا نه. اگر درست نبود؛ شما می‌توانید از جبران نوردهی (Compensation Exposure) برای تنظیم آن استفاده کنید (هنگام عکاسی در حالت Aperture یا حالت Shutter Priority).

حال به شرح حالات نورسنجی خواهیم پرداخت.

نورسنجی ماتریسی (Matrix Metering Mode):

دوربین شما به عنوان استاندارد یا پیش فرض از نورسنجی ماتریسی استفاده می‌کند. نورسنج شما از سرتاسر صحنه به طور کامل، نور را می خواند؛ با استفاده از این اطلاعات، پردازنده آنبرد دوربین شما، محاسبات متعددی را برای تعیین یک نوردهی صحیح توسط هایلایت‌های متعادل، نورهای میانه و سایه‌ها انجام می‌دهد.

نورسنجی دایره مرکز ( Center-Weighted Metering Mode ):

تصور کنید که شما به آرامی درون یک فریم زوم می‌کنید. حالت نورسنجی ماتریسی، نور را از سرتاسر کل صحنه می‌خواند، درحالی که نورسنجی دایره مرکز، ترجیحا نور را به سمت وسط می‌برد. نورسنجی دایره مرکز از بخش بزرگی از فریم استفاده می‌کند، نه صرفا از کل فریم. این موضوع بین تولید کنندگان متفاوت دوربین‌های عکاسی با هم فرق می‌کند، اما معمولا بین ۶۰ تا ۸۰ درصد از فریم را در بر می‌گیرد.

نورسنجی موضعی (Partial Metering Mode):

اگر نورسنجی دایره مرکز باعث به وجود آمدن زوم کمی شود، نورسنجی موضعی یک پیشرفت بزرگ و یک جهش به سمت جلو است. این بار، نور سنج شما از یک منطقه به اندازه ۶ تا ۱۵ درصد از مرکز صحنه، نور را می‌خواند. (بستگی به شرکت سازنده دوربین شما دارد.)
به همراه قایقرانی به نام واراناسی (Varanasi) در تصویر زیر، در حالت تقدم دیافراگم ( Aperture Priority ) عکاسی می‌کردم. من قبل از گرفتن عکس، مرکز نقطه فوکوس را روی صورت او تنظیم کردم. انجام این کار، به دوربین من اجازه می‌دهد تا نور را از ۱۰ درصد از فریم در اطراف سر قایقران بخواند. سپس، من از دکمه قفل نوردهی ( exposure lock button ) استفاده کردم. توجه داشته باشید که این دکمه عمدتا برای استفاده به همراه مد تقدم دیافراگم یا تقدم شاتر ( Aperture or Shutter Priority mode ) به کار می‌رود. با استفاده از دکمه قفل نوردهی ( exposure lock button )، شما نوردهی را ثابت نگه داشته و می‌توانید عکس را بدون تغییر تنظیمات دوباره ثبت کنید.

نور سنجی نقطه ای ( Spot Metering Mode ):

حالت نور سنجی نقطه‌ای، نور را بین ۱ تا ۵ درصد، از صحنه شما می‌خواند. من شخصا از نورسنجی نقطه‌ای بیشتر از دیگر حالت‌های نور سنجی استفاده می‌کنم، اما اگر شما در حال یادگیری در مورد دوربین عکاسی و نور سنجی باشید؛ ممکن است نورسنجی نقطه‌ای برای شما کمی چالش برانگیز باشد. استفاده از نور سنجی نقطه‌ای به خصوص به همراه دکمه قفل نوردهی و نقطه اتوفوکوس ( AF ) مرکزیِ ، می‌تواند مفید باشد. جهت نورسنجیِ، نقطه مرکزی منظره یاب خود را روی سوژه یا منبع نور نشانه بگیرید. اکسپوژر (exposure) را قفل کنید و دوباره کادربندی را انجام دهید، سپس فوکوس کنید و نهایتا عکس بگیرید. به نظر من نور سنجی نقطه‌ای برای عکاسی پرتره و دستیابی به درجه‌ای صحیح از نور روی پوست مناسب است. همچنین، من برای منابع خاص نور مانند یک پرتو نور که از میان یک پنجره عبور می‌کند؛ از نور سنجی نقطه‌ای استفاده می‌کنم، اما فقط زمانی که کم نور بودن مناطق دیگر عکس برایم مطلوب باشد. من توصیه نمی‌کنم از نور سنجی نقطه‌ای برای عکاسی منظره (landscapes) و طبیعت استفاده کنید مگر اینکه شما به دنبال آزمایش بر روی سایه ها باشید.

گام بعدی استفاده از حالت کاملا دستی ( full manual mode ) است که در آن دکمه قفل نوردهی مورد نیاز نیست؛ اما در ابتدا، نورسنجی اصلی در حالت‌های تقدم شاتر و تقدم دیافراگم استفاده می‌شود.